Nasi eksperci i dokumentaliści odbyli szereg podróży do miejsc i twórców związanych z karpacką biżuterią koralikową.
Dzięki współpracy z muzeami, zespołami i instytucjami kultury mogliśmy zapoznać się ze zbiorami krywulek i karpackiej biżuterii koralikowej w Polsce, poznać twórców tej biżuterii i depozytariuszy dziedzictwa kulturowego polskich Karpat. Nasi dokumentaliści wykonali wspaniałą pracę w terenie – zrobiliśmy ponad 2000 zdjęć krywulek, siljanek, gerdanów. Utrwaliliśmy na zdjęciach także twórców karpackiej biżuterii koralikowej, mistrzynie krywulkarstwa i miejsca, gdzie trwa dziedzictwo tego niezwykłego rękodzieła łemkowskiego. Powstały też 3 krótkie filmy, na których mistrzyni karpackiej biżuterii koralikowej opowiada o historii i tworzeniu krywulek, sojlanek i gerdanów.
„Łemkowskie krywulki” to filmowa opowieść o tym, skąd wywodzą się i jak powstają łemkowskie krywulki z okolic Komańczy.Krywulka to misternie tkany z małych szklanych koralików naszyjnik, który był ozdobą świątecznego stroju we wschodniej Łemkowszczyźnie. Na dużą krywylkę potrzeba ponad 20 tysięcy małych koralików i około 100 godzin pracy.Na filmie, o krywulkach opowiada mistrzyni karpackiej biżuterii koralikowej – Ewelina Matusiak-Wyderka ze wsi Wola Sękowa.
„Bojkowskie siljanki” to zapis powstawania wąskich naszyjników kobiecych, które kiedyś były charakterystyczne dla Bojków (i Łemków), zamieszkujących region Bieszczadów. Noszono je także na Huculszczyźnie. Siljanki, podobnie jak krywulki, tka się techniką siatkową z małych szklanych koralików. Film zrealizowano w pracowni Uniwersytetu Ludowego Rzemiosła Artystycznego w Woli Sękowej.
„Huculskie gerdany” – kolejne filmowe spotkanie z Eweliną Matusiak Wyderką z Uniwersytetu Ludowego Rzemiosła Artystycznego w Woli Sękowej. Mistrzyni karpackiej biżuterii koralikowej prezentuje technikę powstawania huculskich gerdanów – długich naszyjników utkanych ze szklanych koralików. Do tkania gerdanów używa się specjalnego małego krosienka, na które naciąga się osnowę z nici. Co ciekawe, gerdany były dawniej ozdobą męską, którą nosili Huculi do świątecznego stroju.
Rezultatem zadania jest także katalog zbiorów, który udostępniamy poniżej. Znajdują się w nim teksty na temat pochodzenia karpackiej biżuterii koralikowej, opisane formy i techniki tworzenia, wybrana literatura przedmiotu, a przede wszystkim katalog zbiorów, czyli wybrane na podstawie kwerend i dokumentacji najciekawsze przykłady karpackiej biżuterii koralikowej w polskich zbiorach publicznych i prywatnych.
Dziękujemy wszystkim osobom prywatnym, twórcom, instytucjom naukowym, placówkom kultury i edukacji za pomoc w realizacji zadania i wsparcie merytoryczne.
***
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2023.